نفقه اقارب و نقش مشاوره حقوقی در پرداخت آن

همیشه واژه نفقه را برای زن شنیده‌ایم. اما نفقه شامل افراد نزدیک و به اصطلاح اقارب نیز می‌شود که در این مطلب به دنبال بیان مفهوم نفقه اقارب، شرایط پرداخت آن و لزوم مشورت و مشاوره حقوقی در مورد آن هستیم.

مفهوم نفقه و استفاده از تخصص مشاور حقوقی در آن

معنای نفقه در فرهنگ لغت به‌ معنای خرجی و هزینه‌های ضروری برای تامین مایحتاج زندگی و در اصطلاح حقوقی نیز به همین معنی یعنی هزینه‌های ضروری و در واقع چیزی است که برای گذراندن زندگی لازم و ضروری بوده و به‌ موجب قانون تأمین آن برعهده‌ برخی از اشخاص قرار می‌گیرد. 

اما نفقه در فقه اسلامی در دو مورد بررسی و عنوان می‌شود. نفقه زوجه و نفقه اقارب

برای دانستن مفهوم بهتر نفقه و شرایط پرداخت آن بهتر است با مشاوره حقوقی در این زمینه اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورید.

معنای نفقه زوجه: بر طبق ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است و براساس ماده 1107 همین قانون نفقه عبارتست از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن می شود مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل و هزینه‌های درمان، داشتن پرستار و حتی خادم البته در صورتی که زن عادت به داشتن خادم داشته باشد و یا به واسطه مریضی نیاز به آن داشته باشد.

تا این‌جا مفهوم کلی نفقه مروبط به زوجه را بیان کردیم اما نفقه اقارب چیست؟ اقارب به معنی کسانی است که به شخص منسوب می‌شوند. گاه بنا به ضروریات و همچنین ایجاد شرایطی خاص، برخی از اقوام یا اقارب ملزم می‌شوند تا به یکدیگر نفقه پرداخت کنند.

تعریف مشخصی از نفقه اقارب در قانون مدنی ایران نشده است. تنها در ماده 1204 قانون مدنی آمده است: «نفقه‌ اقارب عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث‌البیت به‌قدر رفع حاجت و با در نظر گرفتن درجه‌ی استطاعت منفق»

ماده 1196 قانون مدنی بیان می‌کند که فقط اقارب نسبی در خط عمودی اعم از صعودی یا نزولی ملزم به انفاق به یکدیگرند. یعنی خویشاوند نسبی که بعضی از آن‌ها از بعضی دیگر به دنیا آمده باشند، تحت شرایطی خاص و در صورت نیاز فرد باید نفقه بپردازند. به این معنا که تنها پدران به فرزندان خود و نوادگان خود و بالعکس الزام به پرداخت نفقه دارند.

منظور از خط عمودی، بستگان نسبی مثل پدر، مادر، فرزند و نوه را شامل می‌شود. بنابراین بستگان نسبی در خط افقی مثل خواهر، برادر، عمو، عمه مشمول دریافت نفقه نیستند.

همان‌طور که دیدید قانون تعریف دقیقی ارائه نکرده است، بنابراین برای این‌که نسبت به موارد مشخص شده در قانون و مصادیق نفقه اقارب، اطلاعات درستی کسب کنید، باید مشاوره حقوقی دریافت نمایید.

نکته مهم: قانون مدنی در ماده ۱۲۰۳، به صراحت بیان می‌کند که نفقه زن مقدم به نفقه قربا است.از سوی دیگر زوجه طبق ماده ۱۲۰۶ این حق را دارد که نفقه گذشته خود را طلب کند. اما نزدیکان نسبی فقط می‌توانند نفقه آینده خود را مطالبه نمایند.

مطالعه بیشتر: آشنایی با نحوه ارائه خدمات مختلف مشاوره حقوقی

شرایط وجوب پرداخت نفقه اقارب با کمک مشاوره حقوقی

در چه شرایطی نفقه اقارب باید پرداخت شود؟

-         شرط اول پرداخت نفقه فقر و عدم توانایی مالی انفاق‌گیرنده. این شرط براساس ماده 1197 قانون مدنی آمده است که می‌گوید «کسی مستحق نفقه است که توانایی مالی نداشته باشد و نتواند به‌وسیله‌ اشتغال به شغلی وسایل زندگی خود را فراهم کند.».

-         شرط دوم برای پرداخت نفقه به اقارب، توانایی مالی فرد نفقه‌دهنده است. براساس ماده 1198 قانون مدنی «کسی ملزم به انفاق است که متمکن از دادن نفقه باشد، یعنی بتواند بدون اینکه از حیث پرداخت نفقه در وضع معیشت خود دچار مضیقه گردد، نفقه بدهد.».

نفقه فرزندان، نوع دیگری از نفقه اقارب

فرزندان نیز در زمره اقاربی هستند که قانونگذار پدر را ملزم به پرداخت نفقه به آنان کرده است. به این صورت که  فرزند پسر تا سن ۱۸ سالگی و دختران تا زمان ازدواج از حق نفقه اقارب توسط پدر بهره مند می‌شوند. درصورتی که پدر توان مالی داشته باشد دادگاه وی را موظف به پرداخت نفقه می‌کند، اما در صورت استطاعت نداشتن پدر نوبت به جد پدری می‌رسد و اگر جد پدری نیز استطاعت نداشته باشد، پرداخت نفقه با مادر خواهد بود.

گاهی اوقات افراد برای دریافت نفقه فرزندان دچار دردسرهای زیادی می‌شوند که مشاوره حقوقی به راحتی می‌تواند پاسخگوی سوالات و ابهامات پیش‌آمده باشد.

لزوم مشاوره حقوقی در مورد نفقه اقارب

باتوجه به مطالبی که گفته شد، شرایط پرداخت یا دریافت نفقه اقارب به گونه‌ای است که باید با مشاوره حقوقی خوب و تخصصی در این زمینه، آگاهانه و با علم جلو بروید و برای انجام تصمیم مورد نظر خود اقدام نمایید.